Tục thờ cha mẹ của phụ nữ Thái
Trong vườn của gia đình người Thái đen thường có một ngôi nhà sàn nhỏ. Đó chính là nhà thờ cha mẹ của người phụ nữ Thái khi đã lập gia đình.
Ngôi nhà sàn này cao khoảng 1m trở lên, có diện tích khoảng 1,3 – l,4m. Nếu người phụ nữ có anh hoặc em trai thì làm nhà một mái, nếu không có anh hoặc em trai thì làm nhà 2 mái. Ngôi nhà còn thờ cả anh (hoặc em trai) và chị (hoặc em gái) nếu chị (hoặc em gái) mất mà chưa có gia đình.
Người phụ nữ Thái cúng cha mẹ vào ngày giỗ, ngày lễ Tết và lúc ốm đau, cầu mong có được sự phù hộ của cha mẹ.
Lễ cúng thường gồm: đĩa gà luộc, rau luộc, cá mắm (không được dùng cá tươi), bát cơm trắng, trầu cau và bát đũa (thờ bao nhiêu người thì sắp bấy nhiêu bộ bát đũa). Hương cúng được cắm vào bát gạo. Ngày Tết thì lễ cúng có thêm đĩa hoa quả trong mâm cúng và hai cây mía được để hai bên ngôi nhà.
Khi cúng, người phụ nữ Thái lấy áo và vòng tay của mình và áo của những người con gái họ nếu những người con gái này chưa đi lấy chồng để vào bên cạnh mâm cơm cúng. Những chiếc áo này chính là thể hiện cho bản thân họ và cháu gái mời bố mẹ, ông bà về ăn cỗ.
Trong trường hợp ngôi nhà bị hỏng cần phải làm lại thì khi dở ra, vật liệu của ngôi nhà được đưa cho một gia đình khác đốt chứ không được đốt tại gia đình. Khi người phụ nữ Thái mất, ngôi nhà sẽ được dỡ, đốt theo quan tài của người phụ nữ.
Tục thờ Thổ công
Ngôi nhà thờ Thổ công của người Thái đen là nhà đất hoặc nhà sàn thấp đặt ở trước hoặc sau nhà ở. Ngôi nhà này chỉ làm một mái, có diện tích nhỏ vừa đủ để mâm cơm cúng. Trong ngôi nhà đặt một hòn đá vẽ hình người, tượng trưng cho Thổ công.
Việc thờ cúng Thổ công thể hiện ý nghĩa tâm linh cầu mong sự phù hộ của Thổ công, bảo vệ, ngăn chặn tà ma, những điều rủi ro, phù hộ độ trì cho đất đai và gia đình gia chủ. Lễ cúng gồm có: 2 bát cơm, 1 đĩa muối, 5 chén rượu, 5 đôi đũa, 1 đĩa trầu cau, 2 bát nước canh, 1 bát nước lã, gà hoặc cá.
xem thêm:
- Những lưu ý khi khấn tại Chùa
- Phong tục cúng vía lúa của người Dao
- Lễ khai sinh đặt tên của người Raglay
Khi cúng, gia chủ sẽ mời hai bậc: chủ đất (Thổ công), ma quỷ và chủ cai quản vật nuôi trong nhà. Lễ cúng được sắp vào những ngày lễ Tết, động thổ, có vật nuôi mới hoặc gia đình có người ốm đau.
Tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán… luôn liên quan đến sự ra đời và phát triển của mỗi nòi giống. Đây là những yếu tố tạo nên bản sắc riêng giữa các dân tộc. Tất nhiên, trong giao lưu kinh tế, văn hóa không thể tránh khỏi sự can thiệp, nhưng người Thái đen ở biên giới vẫn luôn giữ vững và phát huy bản sắc, đặc trưng văn hóa truyền thống vốn có. Ông cha bao đời nay trên đất nước ta đã duy trì và phát triển …
Người Thái luôn giữ ý thức “có thờ có thiêng” trong lĩnh vực tâm linh và được truyền từ đời này sang đời khác. Con người luôn hiểu biết sâu sắc về đời sống tinh thần của mình, có quan niệm sâu sắc về đời sống đó, sau này những của cải quý giá trong đời sống văn hóa tinh thần dân tộc sẽ được truyền lại cho muôn đời sau. Bỏ yếu tố mê tín dị đoan, có lịch sử hàng nghìn năm tồn tại và phát triển.
Người Điện Biên đen ở Thái Lan biết quan hệ giữa con người với vạn vật, quan hệ giữa yếu tố vật chất và tinh thần, quan hệ giữa thế giới hữu hình và thế giới vô hình, quan hệ hài hòa giữa hai bên. Cá nhân đối với xã hội. Vì vậy, cho đến ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội, lễ cúng của người Thái đen vẫn luôn tồn tại như một món ăn tinh thần, mang nét đẹp văn hóa truyền thống đáng trân trọng.
Kín đáo. Những nét văn hóa truyền thống trong tín ngưỡng thờ cúng của người Thái sẽ luôn không thay đổi và không bao giờ bị mai một. Khi hiểu đúng và hợp lý giá trị tích cực thì mặt tiêu cực trong tín ngưỡng tôn giáo truyền thống dân tộc cần được hạn chế.
Cùng với lịch sử đất nước, tục thờ cúng, tín ngưỡng trong cộng đồng người Thái đen Điện Biên được tích tụ, góp nhặt những giá trị đạo đức quý báu được truyền từ đời này sang đời khác. Đây cũng là động lực để khai phá tiềm năng “Văn hóa Thái Lan” nhằm xây dựng một nền văn hóa thống nhất, tiên tiến, mang đặc trưng dân tộc Việt Nam.
